اختلال هماهنگی رشدی هنگامی رخ می دهد که تاخیر در رشد
مهارت های حرکتی یا مشکل در هماهنگی حرکات، منجر به ناتوانی کودک در انجام وظایف روزانه اش می شود.
تشخیص اختلال هماهنگی رشدی
1- مشکلات حرکتی ناشی از اختلالات جسمی، عصبی و رفتاری شناخته شده ی دیگر، نیستند
2- امکان وجود بیش از یک اختلال نیز رد شود
از آنجا که مشکلات حرکتی در نتایج درسی، ویا فعالیت های روزمره زندگی ( مثل لباس پوشیدن، مهارت های بازی در زمین بازی، دستخط و حرکات ژیمناستیک) اختلال ایجاد می کند، معمولا علائم کودکان DCD ابتدا توسط افراد نزدیک به کودک مورد توجه قرار می گیرد.
اختلال هماهنگی رشدی هنگامی رخ می دهد که تاخیر در رشد
مهارت های حرکتی یا مشکل در هماهنگی حرکات، منجر به ناتوانی کودک در انجام وظایف روزانه اش می شود.
تشخیص اختلال هماهنگی رشدی
1- مشکلات حرکتی ناشی از اختلالات جسمی، عصبی و رفتاری شناخته شده ی دیگر، نیستند
2- امکان وجود بیش از یک اختلال نیز رد شود
از آنجا که مشکلات حرکتی در نتایج درسی، ویا فعالیت های روزمره زندگی ( مثل لباس پوشیدن، مهارت های بازی در زمین بازی، دستخط و حرکات ژیمناستیک) اختلال ایجاد می کند، معمولا علائم کودکان DCD ابتدا توسط افراد نزدیک به کودک مورد توجه قرار می گیرد.
DCD 5 تا 6 درصد کودکان در سنین مدرسه را دچار می کند.
در پسرها 2 تا4 برابر دختران
DCD ممکن است به تنهایی و یا همراه با اختلالات در یادگیری، مشکلات گفتار/زبان و/یا اختلال نقص توجه نیز وجود داشته باشد.
55 درصد dyslexia
32 درصد ADHD
اختلالات هماهنگی چگونه اتفاق می افتد؟
مشکلات هماهنگی می توانند بنا به دلایل مختلفی ایجاد شود، لذا نمی توان پاسخ ساده ای به این سوال نمی توان داد.
اگرچه علل ایجاد مشکلات حرکتی دقیقا” مشخص نیست ، اما نتایج تحقیقات نشان می دهد که این کودکان در یادگیری برنامه ریزی، سازماندهی، تکمیل و/یا تغییر حرکاتشان مشکل دارند. مشکل این کودکان در یادگیری مهارت های حرکتی جدید، تنها مورد کاملا مشخص در مورد این کودکان است.
از آنجا که آنها بیشتر مایلند از فیدبک بینایی برای انجام حرکت استفاده کنند، مهارت های حرکتی آنها بیشتر شبیه بچه های کوچکتر است.
کودکان مبتلا به DCD به طور نامنظمی مهارت های حرکتی رااز یک مورد به مورد بعد انجام می دهند و اغلب مهارت های حرکتی را به یک روش مشابه ، حتی وقتی ناموفق هستند، دوباره و دوباره تکرار می کنند.
معمولا” بچه های مبتلا به DCD براساس فیدبک عمل می کنند و قادر نیستند نتیجه و خروجی حرکتشان را پیش بینی کنند. در نتیجه آنها خطاهای حرکتی را به راحتی تشخیص نداده، از اشتباهاتشان یاد نگرفته و حرکاتشان را اصلاح نمی کنند.
مشکلات هماهنگی در کودکان DCD : اشکال در یادگیری چگونگی به حرکت درآوردن بدن واستفاده از استراتژی هایی برای حل مشکلات وظایف حرکتی
از آنجا که مهارت های حرکتی در این کودکان خودکار نمی باشند، آنها باید حتی برای انجام کارهایی که قبلا یادگرفته اند نیز تلاش و توجه بیش از حدی به خرج دهند (بیشتری را اختصاص دهند) .
کودکان DCD اغلب متوجه تشابهات حرکات خاص نمی شوند و این امر باعث می شود تا انتقال یادگیری حرکتی از فعالیتی به فعالیت دیگر به سختی انجام شود (مثلا گرفتن یک توپ بزرگ و بعد گرفتن یک توپ کوچک)
مشکل در تعمیم یادگیری حرکت از یک وضعیت به وضعیت دیگر ( وقتی کودک به لبه پیاده رو می رسد می فهمد که بالا رفتن از آن مثل بالا رفتن از پله است)
چالش در پاسخ به محیط متغیر (مثل زمانیکه توپ در حال حرکت را می گیریم یا به آن ضربه می زنیم، یا زمانیکه در بازی گروهی از برخورد با دیگران اجتناب می کنیم) => مشکل در نظارت بر اطلاعات ورودی و پاسخ همزمان بدنی
نتیجه مشابه : کودکان DCD دست و پا چلفتی و ناشی به نظر رسیده و در یادگیری و انجام حرکات جدید مشکل دارند.
ویژگی های کودکان DCD
مشکلات آنان انواع مختلفی دارد.
برخی از کودکان در چند زمینه مشکل دارند درحالیکه برخی دیگر، ممکن است فقط در فعالیت های خاصی مشکل داشته باشند.
برخی از ویژگی های رایج کودکان DCD :
ویژگی های جسمی:
1- ممکن است کودک در حرکاتش دست و پا چلفتی بوده، به چیزها بخورد، آنها را بریزد یا بهم بزند.
2- ممکن است در انجام مهارت های حرکتی درشت(کل بدن)، مهارت های حرکتی ظریف (در استفاده از دست ها) یا هر دو مشکل داشته باشد.
3- کودک ممکن است در دستیابی به مهارت های حرکتی خاص نظیر دوچرخه یا سه چرخه سواری، گرفتن توپ، طناب بازی ، یا باز و بسته کردن دکمه ها و یا بستن بند کفش تاخیر داشته باشد.
4- ممکن است توانایی های حرکتی کودک با توانایی های او در زمینه های دیگر متفاوت باشد، مثلا ممکن است مهارت های زبانی و هوشی کودک کاملا قوی باشد در حالیکه در مهارت های حرکتی تاخیر داشته باشد.
5- ممکن است یادگیری مهارت های حرکتی جدید برای کودک مشکل باشد. زمانی هم که یادگرفت ممکن است مهارت های حرکتی خاصی کاملا خوب انجام گیرد در حالیکه ممکن است مهارت های دیگر همچنان ضعیف انجام شود.
6- کودک بیشتر در انجام فعالیت هایی که به تغییر مداوم وضعیت بدن نیاز دارد و یا وقتی مجبور است با تغییرات محیط تطابق پیدا کند، مشکل دارد( مثل بیس بال و تنیس)
7- انجام فعالیت هایی که نیاز به هماهنگی دو طرف بدن دارد، برای کودک مشکل است.(مثل برش با قیچی، پرش بلند، به نوسان در آوردن یک دسته چوبی استفاده از چوب هاکی)
8- کودک ممکن است کنترل وضعیتی و تعادل ضعیفی را بخصوص در فعالیت هایی که نیاز به تعادل دارند، داشته باشد.(مثل بالا رفتن از پله ها، لباس پوشیدن در حالت ایستاده )
9- کودک در ترسیم ، و دستخط مشکل دارد. این مهارت ها نیازمند تفسیر فیدبک حرکات دست و در عین حال برنامه ریزی برای انجام حرکات جدید می باشد که برای بسیاری از کودکان DCD مشکل است.
ویژگی های احساسی/رفتاری
1- ممکن است انجام بعضی از فعالیت ها برای کودک جالب نبوده و یا از انجام آنها اجتناب کند. به خصوص فعالیت هایی که نیازمند پاسخ فیزیکی هستند. برای یک کودک DCD انجام مهارت های حرکتی نیازمند تلاش قابل توجهی است. خستگی و شکست های پی در پی ممکن است باعث اجتناب کودک از شرکت در کارهای حرکتی شود.
2- به دلیل وجود مشکلات در انجام فعالیت هایی که در تمام جنبه های زندگی کودک مبتلا به DCD ، ضروری هستند، در این کودکان آستانه تحمل ناکامی پایین بوده، اعتماد به نفس کاهش یافته و انگیزه کافی وجود ندارد.
3- کودک از تعامل با همسالانش به خصوص در زمین بازی اجتناب
می کند. برخی از کودکان با بچه های کوچکتر از خود بازی می کنند درحالیکه بقیه با خودشان بازی می کنند یا از معلم یا سرپرست زمین بازی پیروی می کنند که این امر ممکن است بعلت اعتماد به نفس پائین یا اجتناب از فعالیت های فیزیکی باشد.
4- به نظر می رسد کودک از عملکرد خود راضی نیست ( مثلا تکالیف نوشتنی را مرتب پاک می کند، از عملکردش در فعالیت های حرکتی شکایت می کند یا از نتیجه ی کارش ناراحت است)
5- کودک نسبت به تغییر در روال عادی کارها یا تغییر در محیط مقاومت می کند. زمانیکه کودک مجبور است برای برنامه ریزی یک کار تلاش کند، حتی یک تغییر کوچک در چگونگی انجام آن ممکن است مشکلات شدیدی برای کودک ایجاد کند.
ویژگی های رایج دیگر
1- برقراری تعادل بین دقت و سرعت لازم برای انجام کار برایشان سخت است. (مثلا ممکن است دستخط بسیار زیبایی داشته باشند ولی به شدت آهسته بنویسند)
2- انجام دروسی مثل ریاضی، هجی کردن و یا نوشتن که نیازمند دستخط دقیق و سازماندهی شده روی صفحه است برایشان مشکل است.
3- انجام فعالیت های روزمره ی زندگی برای کودک مشکل است.(مثل پوشیدن لباس، استفاده از چاقو و چنگال، مسواک زدن، باز و بسته کردن زیپ و آماده کردن کوله پشتی)
4- اتمام کار در یک چهارچوب زمانی خاص برای کودک سخت است. زمانیکه کار نیاز به تلاش بیشتری دارد، ممکن است کودک منصرف شده و یا کاری را که باید تمام کند، نیمه کاره رها کند احتمال بیشتری وجود دارد که حواس کودک پرت شود و یا ممکن است در انجام کاری که می بایست آسان باشد، ناامید شود.
5- به طور کلی کودک در جمع و جور کردن میز و کمدش، انجام تکالیف و یا حتی در سازماندهی فضای خالی روی صفحه کاغذ مشکل دارد.
کودکانی نیاز به مراجعه به پزشک خانواده و متخصص کودکان را دارند که علاوه بر داشتن یک یا چند مورد از ویژگی های مذکور، عملکرد آنان در خانه، مدرسه و جامعه نیز مشکل پیدا کرده باشد. آنگاه پزشک ممکن است کودک را به کادر خدمات سلامت در بیمارستان کودکان یا مرکز درمانی یا دیگر مراکز خدمات اجتماعی معرفی کند برای والدین و مربیان امری عادی است که به آنها گفته شود کودکان مشکلات را پشت سر خواهند گذاشت، در حالیکه مطالعات نشان داده است به طور حتم بیشتر کودکان از پس این مشکلات بر نمی آیند. درحالیکه کودکان انجام وظایف حرکتی خاصی را یاد می گیرند، انجام کارهای جدید و متناسب سنشان برای آنها سخت است. از آنجا که احتمال مشکلات درسی و رفتاری، اعتماد به نفس پائین، افسردگی، اضطراب و خطر ابتلا به اضافه وزن در کودکان DCD بیشتر است، تشخیص مشکلات حرکتی این کودکان حائز اهمیت است.