بیش فعالی و نقص توجه
ADHD این واژه معمولاً براي توصیف آن دسته از کودکانی مورد استفاده قرار میگیرد که در سه حیطه اصلی زیر مشکل دارند:
-1 رفتار بیش از حد فعال (بیش فعالی)
-2 رفتار تکانشی
-3 نقص توجه
از آنجائی که کودکانADHD بیش از حد فعال و تکانشی هستند، معمولاً جهت سازگاری در مدرسه دچار مشکل میشوند. آنها ممکن است همچنین در ارتباط با سایر کودکان نیزمشکلاتی داشته باشند. در صورتی که این کودکان و خانوادههایشان کمک هاي لازم را در این گفته به این معنا نیست که آنها عمداً تکانشی عمل میکنند بلکه صرفاً به این معناست که انجام این نوع تکلیف بویژه براي آنها دشوار است و جهت انجام موفقیت آمیز آن به تشویق بیشتري نیاز دارند
مشکلات مربوط به توجه
کودکانADHD دارای فاصله زمانی توجه کوتاه مدتی هستند. برای آنها تمرکز کردن بسیار دشوار بوده و از اینرو در یادگیري مهارتهای تحصیلی و عملی جدید دچار مشکل هستند. مطالعاتی که در ایالات متحده صورت گرفته نشان میدهد که 90 درصد کودکان ADHD موفقیتهای تحصیلی بسیار کمی در مدرسه داشته و 20 درصد آنها نیز دارای مشکلات یادگیری دارند.
رفتار تکانشی
تکانشی بودن به معناي عمل کردن بدون در نظر گرفتن پیامدهاي ناشی از آن است.کودکان دارای ADHD ممکن است به شیوههای مختلفی بصورت تکانشی عمل کنند. نظیر گفتن یا انجام دادن اولین چیزی که برایشان اتفاق میافتد. توجه آنها ممکن است توسط چیزهای نامربوط به راحتی پرت شود. از آنجائی که براي آنها بسیار مشکل است که جلوي خود را در دادن واکنشهای بلاواسطه و فوري بگیرند از اینرو انجام دادن تکالیفی که مستلزم صبر و شکیبائی بسیار است براي این دسته از کودکان بسیار دشوار است. براي آنها خیلی سخت است درگیر فعالیتهائی گردند که جهت پاسخ دادن به آنها میبایست صبر و تحمل زیادی به خرج داده و یا مجبور باشند که به نوبت کاری را انجام دهند.
مشکلات اجتماعی
کودکانی که دچارADHD شدیدي هستند ممکن است توسط سایر کودکان طرد شده یا مورد تنفر آنها واقع گردند زیرا باعث برهم زدن بازي آنها شده یا به وسایل بچه هاي دیگر آسیب میزنند. معمولاً بر روي کودکان دچار ADHD به راحتی برچسب « دردسرآفرین » خورده میشود و والدینشان اکثراً گمان میکنند که چنین رفتارهای نامطلوبی بواسطه عدم کنترل دقیق کودکشان شکل گرفته است. مادري در رابطه با پسر 6 سالهاش چنین میگوید:
او توسط کودکان و بزرگسالان مورد انتقاد قرار میگیرد چراکه همیشه توسط سایرین توبیخ میشود. بچه های دیگر نیز او را به خاطر کارهائی که انجام نمیدهد سرزنش میکنند
بخشی از مشکلات مربوط به کودکان دارای ADHD این است که آنها خودشان درك
نمیکنند که رفتارشان چه تأثیري بر روي اطرافیان میگذارد. آنها ممکن است در پی ایجاد رفاقت یا دوستی باشند اما هیچگونه عقیدهاي راجع به چگونگی انجام این کار ندارند و انواع علائمی که متخصصین جهت تشخیص ADHD در فرد کنکاش میکنند عبارتند از:
١- در رابطه با دنبال کردن آموزشهائی که به وي داده میشود و یا انجام دادن تکالیف مشکل دارد
٢- در زمینه تمرکز کردن و چسبیدن به یک فعالیت خاص مشکل دارد
٣- غالباً هنگام صحبت کردن گوش نمیکند
۴- دائماً ول میخورد، بی قرار است و نمیتواند سر کلاس آرام بنشیند
۵- بطور بی وقفه صحبت میکند و حرف دیگران را قطع میکند
۶- در موقعیتی که قابل قبول نیست جست و خیز میکند
٧- بدون اینکه صبر کند تا سؤالی به طور کامل از وي پرسیده شود فوراً پاسخ میدهد
٨- در صبر کردن و رعایت کردن نوبت دیگران مشکل دارد
میزان شیوع ADHD
تخمین دقیق کودکانی که در سرتاسر دنیا دچار ADHD هستند دشوار است زیرا روشهائی که جهت تشخیص این مشکل در کشورهاي مختلف مورد استفاده قرار میگیرند با یکدیگر متفاوت است.
برآوردهائی که اخیراً صورت گرفته نشان میدهد که حدود 1 الی 5 درصد کل جمعیت دنیا ADHD دارند. میزان ADHD در میان پسران در مقایسه با دختران حدود 5 مرتبه بیشتر است. شاید این امر تا حدودي مربوط به شیوههاي خاص پسران در بیان مشکلاتشان باشد. علیرغم اینکه دختران و پسران هر دو داراي مشکلات نقص توجه هستند اما پسران در مقایسه با دخترانبه احتمال بیشتري پر تحرك بوده و در کنترل کردن خودشان مشکل دارند.
آیا دارو درمانی به این دسته از کودکان کمک میکند؟
به عنوان والدین شما ممکن است راجع به داروهاي محرکی نظیر متیل فندیت (ریتالین) و دگزامفتامین (دگزادرین) مطالبی شنیده باشید که از سال 1930 براي آن دسته از کودکانی که دچار ADHD بودهاند تجویز میشده است. والدین لازم است تا راجع به مزایاي احتمالی و از طرف دیگر عوارض جانبی استفاده از این داروها اطلاعات لازم را کسب کنند.
درمان ها:
- دارودرمانی:استفاده از داروهای محرک(ریتالین) عوارض شایع:بی اشتهایی،درد معده،سردرد،بی خوابی با توجه به عوارض دارویی،تعطیلات دارویی در نظر گرفته میشود
- کاردرمانی
- رفتار درمانی
- گروه درمانی
- آموزش و مشاوره به والدین
- روش نوروفیدبک
روش کاردرمانی:
- کاهش بیش فعالی با استفاده از تحریکات وستیبولار
- افزایش کنترل وضعیتی و تعادل
- افزایش هماهنگی دوطرفه بدن
- تقویت برنامه ریزی حرکتی توسط خود کودک
- افزایش ثبات و پایداری در عضلات و مفاصل
- بالابردن و یکپارچه کردن حواس کودک بخصوص بینایی و شنوایی
- افزایش قدرت تمایز بین تحریکات مختلف محیطی و توجه به محرکات ضروری(selective attention)
- تسهیل خودتنظیمی در رفتارها(تعیین قانون برای کودک)
- تقویت سازماندهی بر رفتارها و برنامه های زندگی
- تخلیه انرژی
چند نمونه از تمرینات وستیبولار:
- چرخش
- سطح شیبدار
- فیزیو بال
- نرده ی تعادل
- اسکیت بورد یا اسکوتربورد
- هل دادن و کشیدن
- تمرین عبور از موانع
- تاب،الاکلنگ،سرسره،تونلها،آویزان شدن روی میله ها
- ،ترامپولین،بلوستر،استخر توپ،تراپی نت،فلکشن Tبار
نتیجه گیری
ADHD مشکل جدیدی نیست اما روشهای نوینی جهت کمک به این دسته از کودکان وخانوادههایشان به منظور غلبه بر آن وجود دارد. جهت ارائه هرچه بهتر کمک به این دسته از کودکان و خانوادهها، والدین، معلمان و متخصصین سلامت به خصوص پزشکان و کاردرمانگران میبایست همگی دست به دست هم داده و به منظور غلبه بر این مشکل با هم کار کنند تا حد امکان بتوانند آینده بهتری برای این دسته از کودکان رقم بزنند.